Γκιότσαλι: το ακατοίκητο χωριό του Πάρνωνα

Το ακατοίκητο χωριό του Πάρνωνα που ακούει στο όνομα Γκιότσαλι δεν είναι τουριστικός προορισμός και δεν υπάρχει καν σε όλους τους χάρτες.

Είναι όμως ένα μέρος που αγαπάνε φανατικά οι κάτοικοι του νέου χωριού του Γκιότσαλι (Άγιος Δημήτριος Ζάρακα) ή όσοι έχουν κάποια καταγωγή από αυτό το μέρος.

• “Παίζουμε” μπάλα σε instagram – facebook  & pinterest και δε χάνουμε τίποτα νέο!
• Γνώρισε τα νότια της Ελλάδας μας ακολουθώντας το Lakonia Travel στο instagramκαι στο facebook!

Εγώ σήμερα θέλω να σου δείξω αυτό το χωριό με μεγάλη μου χαρά. Το χωριό δεν κατοικείται εδώ και πολλά χρόνια και τα περισσότερα κτίριά του είναι ήδη γκρεμισμένα εκτός από τις εκκλησίες του. Παρόλα αυτά αυτό το μέρος έχει μια παράξενη αύρα ηρεμίας.

Περγαντέικα – το χωριό φάντασμα του Ταϋγέτου είναι άλλο ένα τέτοιο ερημωμένο μέρος που έχουμε λατρέψει!

Γκιότσαλι: το ακατοίκητο χωριό του Πάρνωνα

Το χωριό λοιπόν Γκιότσαλι βρίσκεται στον Πάρνωνα και σε υψόμετρο 780 μέτρα. Απέχει 9 χιλιόμετρα από τον άγιο Δημήτριο (το νέο χωριό) και υπάρχει ένας και μοναδικός δρόμος για να πας εκεί. Στο μεγαλύτερο μέρος του δρόμου είναι χωματόδρομος και δεν είναι ιδιαίτερα βατός. Βέβαια για κάποιον που ξέρει την περιοχή, μπορεί από εκεί να φτάσει σε άλλα χωριά του Πάρνωνα ακολουθώντας τα παλιά μονοπάτια. Όμως τα μονοπάτια του Πάρνωνα δεν τα έχω περπατήσει (σε αντίθεση με αυτά του Ταΰγετου) οπότε και δεν έχω άποψη.

Πίσω στα δικά μας όμως! Το όνομα Γκιότσαλι είναι λίγο παράξενο και μάλλον έχει τούρκικη καταγωγή. Πολλοί λένε πως το Γκιότσαλι σημαίνει η θέα του Αλή. Το χωριό βέβαια δεν κατοικήθηκε ούτε κατακτήθηκε ποτέ από Τούρκους αλλά η θέα του είναι μαγική. Μπορείς να δεις ολόκληρο το λακωνικό κόλπο. Μάλιστα οι πιο μεγάλοι σε ηλικία άνθρωποι θυμούνται τις ιστορίες των παλιότερων όταν είδαν πρώτη φορά το Γύθειο να φωταγωγείται από ηλεκτρικό ρεύμα και νόμισαν πως ξέσπασε πυρκαγιά μιας κι εκείνα τα χρόνια το ηλεκτρικό ρεύμα ήταν κάτι πολύ καινούριο και άγνωστο.

Οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήταν πιθανότατα Ηπειρώτες και Κρητικοί διωκόμενοι από Τούρκους. Η θέση του μέρους το οποίο είναι καλά κρυμμένο από παντού, η πλούσια βλάστηση και το άφθονο νερό του, ίσως έπεισαν τους διωκόμενους να εγκατασταθούν εκεί κατά τον 16ο αιώνα.

*Δεν υπάρχουν ιδιαίτερες αναφορές γι αυτό το χωριό ούτε πολλά ιστορικά στοιχεία. Η πρώτη αναφορά πάντως σε αυτό το μέρος γίνεται το 1698. Επίσης στην απογραφή των Βενετών το 1700 το Γκιότσαλι είχε 204 κατοίκους και ήταν το 10ο μεγαλύτερο χωριό της περιοχής.

Γκιότσαλι: το ακατοίκητο χωριό του Πάρνωνα

Ιστορία και θρύλοι του χωριού

Στα χρόνια της επανάστασης κατά των Τούρκων η περιοχή ήταν κάτι σαν κρυψώνα και αποτελούσε κέντρο επιχειρήσεων. Σε αυτό βοηθούσε ιδιαίτερα η θέση της απρόσιτης και καλά κρυμμένης θέσης του χωριού.

Η ιστορία θέλει τον Ιμπραήμ να περνάει από την περιοχή με προορισμό την Κυνουρία με σκοπό να σφαγιάσει τους κατοίκους. Όμως οπλαρχηγοί του έφραξαν το δρόμο και ο άμαχος πληθυσμός (γυναίκες και παιδιά) κρύφτηκαν σε μια απρόσιτη σπηλιά στην κορυφή ενός βουνού. Ο θρύλος θέλει κάποιον να πρόδωσε την κρυψώνα στη σπηλιά και τον Ιμπραήμ να πλησιάζει ώστε να μην αφήσει κανέναν ζωντανό. Ο τούρκικος στρατός δεν τα κατάφερε να σφάξει τα γυναικόπαιδα κι ο Ιμπραήμ από τη λύσσα του έσφαξε αυτόν που του μαρτύρησε τη σπηλιά.

Η σπηλιά σήμερα ακούει στο όνομα Ψηλοκοτρώνι κι ο θρύλος θέλει τους Τούρκους να σκοτώνουν οι ίδιοι τον προδότη στο σημείο Ανάθεμα ή Τούρκος και να σκεπάζουν το πτώμα με πέτρες.

Το Γκιότσαλι αναπτύχθηκε μετά τα χρόνια της απελευθέρωσης. Τότε χτίστηκαν τα αρχοντικά αν και σήμερα δε σώζονται παρά μόνο τμήματά τους. Μόνο οι δυο εκκλησίες του χωριού σώζονται άριστα και λειτουργούν κάθε χρόνο. Η μία είναι ο άγιος Παντελεήμονας στην αρχή του χωριού όπου εκεί ήταν και το κοιμητήριο. Η άλλη εκκλησία βρίσκεται μέσα στο χωριό και είναι ο άγιος Γεώργιος. Ο θρύλος και πάλι θέλει τον Κολοκοτρώνη μαζί με άλλους οπλαρχηγούς να ανάβουν κερί στον Άη Γιώργη περνώντας από το χωριό το 1825.

Η σταδιακή εγκατάλειψη του Γκιότσαλι

Οι συνθήκες διαβίωσης όμως γίνονταν όλο και πιο δύσκολες περνώντας τα χρονιά. Έτσι, η ανάγκη των κατοίκων για μια πιο άνετη ζωή τους οδήγησε σταδιακά να αρχίσουν να φτιάχνουν σπίτια στην περιοχή όπου αργότερα πήρε το όνομα Άγιος Δημήτριος Ζάρακος και που σήμερα είναι ένα μεγάλο χωριό που ευτυχώς κρατάει ακόμη πολλούς νέους.

Μέχρι και το 1920 οι άνθρωποι διπλοκατοικούσαν στο Γκιότσαλι και στον άγιο Δημήτριο αλλά από κει και πέρα το χωριό εγκαταλείφθηκε σταδιακά και όσο περνάνε τα χρόνια όλο και λιγότεροι το επισκέπτονται.

Εκτός από ένα κτίριο που έχει αναπαλαιωθεί και τις δυο εκκλησίες, στο χωριό δε σώζεται ατόφιο κανένα άλλο κτίσμα. Σώζονται μόνο κάποιοι τοίχοι, καμάρες και υπόγεια τα οποία αποτελούν ιδιαίτερα κτίσματα μιας και οι μάστορές τους είχαν χρησιμοποιήσει τεχνικές από διάφορα μέρη της Ελλάδας.

Η μεγάλη βρύση του χωριού έχει άφθονο νερό και πολλή σκιά! Πάνω στα δέντρα υπάρχουν επιγραφές με τα ονόματα αυτών που τα φύτεψαν πριν από πολλές δεκαετίες. Ονόματα που σε κάποιον περαστικό δε λένε τίποτα αλλά λένε πολλά σε αυτούς που γνώριζαν εκείνους τους ανθρώπους.

Κι ύστερα είναι και η αίσθηση πως εκεί πάνω κάποτε υπήρχε ζωή. Άνθρωποι που πήγαιναν στις δουλειές τους, που φρόντιζαν ζωντανά, που έφτιαχναν μποστάνια, που έψηναν ψωμιά σε ξυλόφουρνους, που μύριζε ο δυόσμος στην κατσαρόλα με το γιαχνί. Εκεί γεννήθηκαν και μεγάλωσαν παιδιά, εκεί έκαναν τα πρώτα τους βήματα, είπαν τις πρώτες τους λέξεις, έπαιξαν πετροπόλεμο κι ύστερα μεγάλωσαν, ερωτεύτηκαν κι έκαναν τη δική τους ζωή. Εκεί που τώρα υπάρχουν μόνο πέτρες κάποτε υπήρχε ζωή.

Τα ερημωμένα χωριά του τόπου μας

Τα ερημωμένα χωριά έχουν μια γαλήνια αύρα. Σαν όλα να έχουν βαστήξει την ανάσα τους για να δώσουν χρόνο στο παρελθόν να ξαναγεννηθεί έστω για μια στιγμή. Ειδικά όμως τα χωριά που οι ρίζες μας ακουμπάνε κάπου εκεί βαθιά, γεννούν σε εμάς μια ανεξήγητη νοσταλγία. Απλώς… μια ανεξήγητη νοσταλγία.

Μπορεί σήμερα για να φτάσεις σε αυτό το νεκρό χωριό να χρειάζεσαι χάρτη και πυξίδα (μη σου πω και ιχνηλάτη) αλλά για όσους το ξέρουμε ή έχουμε ρίζες από εκεί το αγαπάμε ιδιαίτερα.

Οι φράσεις “στο Ψηλοκοτρώνι” και “τ’ ανάθεμα του Τούρκου” μας είναι πολύ γνώριμες.

Γιατί λοιπόν έκατσα κι έγραψα αυτές τις αράδες; γιατί δε θέλω αυτό το κομμάτι γης να χαθεί. Κι αν μπορώ να βάλω ένα μικρό λιθαράκι στο να μη χαθεί το όνομα Γκιότσαλι από το διαδίκτυο θα το κάνω με μεγάλη μου χαρά.

Κι εσύ φίλε αναγνώστη που σε έχω συνηθίσει σε επισκέψιμα μέρη με ένα σωρό λεπτομέρειες και πληροφορίες για το πως θα φτάσεις και το τι θα κάνεις εκεί, μην αναρωτιέσαι γιατί κάθομαι και σου γράφω για ένα μέρος που προφανώς δε θα το ψάξει ποτέ κανείς.
Γράφω για να θυμάμαι κι εγώ πως εκεί έχω ρίζες μακρινές. Γράφω για να μην ξεχάσω πως όταν ήμουν παιδί έχω βρεθεί πολλές φορές εκεί πάνω. Γράφω για να θυμηθώ να ξανά πάω κι άλλες φορές.

Αν σου άρεσε το άρθρο μου κάνε το share ή story και τα λέμε στα social!
Ελένη